راهنمای فونت وزیرمتن - پرسش و پاسخ

مجوز استفاده از فونت وزیرمتن چیست؟

فونت وزیرمتن تا نسخه ۲۶ به صورت مالکیت عمومی و از نسخه ۲۷ همچون سایر فونت‌های منبع‌باز تحت مجوز OFL منتشر شده است. هر کسی می‌تواند از این فونت برای هر نوع مقصودی استفاده کند.

آدرس صفحه رسمی فونت وزیرمتن چیست؟

در حال حاضر این آدرس است که می‌توان شکل قلم را نیز در آن مشاهده کرد:
https://rastikerdar.github.io/vazirmatn

آیا وزیرمتن همان وزیر است؟

از نسخه ۳۲ فونت وزیر به وزیرمتن تغییر نام پیدا کرده است.

چرا نام وزیر به وزیرمتن تغییر پیدا کرده است؟

وزیرمتن نسبت به وزیر تغییرات زیادی داشته و ممکن بود برای کسانی که بروزرسانی می‌کنند مشکل‌ساز باشد. از تغییرات در شکل و اندازه و فاصله‌ها گرفته تا نام‌گذاری فایل‌ها. نکته دیگر اینکه وزیر به دلیل بروزرسانی متعدد در سال‌های توسعه‌اش و همچنین عرضه توسط پایگاه‌های مختلف دانلود و یا انتقال به صورت فرد به فرد دچار پراکندگی نسخه در دست مخاطبان شده است و معمولا افراد تمایلی به دریافت نسخه‌های جدید ندارند. این موضوع سبب شده که عمدتا نسخه‌های قدیمی در دسترس مخاطبان باشد.

وزیرمتن چه تفاوتی با وزیر دارد؟

اندازه قلم در این نسخه به ويژه در حالت‌های ضخیم بزرگ‌تر شده است. وزن‌های آن از نو با رویکردی جدید ساخته شده‌اند (در ضخامت، کنتراست و فاصله‌ها بازنگری شده). تعدادی وزن جدید به آن اضافه شده است. علائم متعددی به آن افزوده و برخی ارقام، حروف و علائم قبلی نیز بازطراحی شده‌اند. شیوه تولید و توسعه فونت دچار تغییر گشته و اسکریپت‌ها بازنویسی شده‌اند. ساختار پوشه‌بندی و فایل‌ها کاملا تغییر کرده و البته ساده‌تر و خواناتر شده است. نحوهٔ نامگذاری نسخه‌های متفرقه تغییر کرده است. گلیف‌های لاتین کامل‌تر و زبان‌های اروپایی (از فونت روبوتو) نیز به آن اضافه شده است. بسیاری از اشکالات طراحی و فنی آن برطرف شده است. در هر صورت وزیرمتن ۳۲ فصلی جدید و یک گام بزرگ برای این تایپ‌فیس محسوب می‌شود. برای اطلاع از فهرست تغییرات، فایل تاریخچه را مشاهده نمایید. «CHANGELOG.md»

این فونت از چه زبان‌هایی پشتیبانی می‌کند؟

فونت وزیرمتن در حال حاضر (نسخه ۲۷ به بعد) از زبان‌های فارسی، عربی، کردی، پشتو، اردو، گیلکی، ازبکی، قزاقی و بلوچی پشتیبانی می‌کند.

وزیرمتن در کدام دسته فونت‌ها قرار می‌گیرد؟

در دستهٔ سنس Sans

این فونت چند حالت/وزن دارد؟

۹ وزن:

• نازک Vazirmatn-Thin.ttf
• فوق سبک Vazirmatn-ExtraLight.ttf
• سبک Vazirmatn-Light.ttf
• معمولی Vazirmatn-Regular.ttf
• متوسط Vazirmatn-Medium.ttf
• نیمه‌ضخیم Vazirmatn-SemiBold.ttf
• ضخیم Vazirmatn-Bold.ttf
• فوق ضخیم Vazirmatn-ExtraBold.ttf
• سیاه Vazirmatn-Black.ttf

چگونه می‌توان لیست تغییرات یا اصلاحات فونت را بعد از هر انتشار مشاهده کرد؟

در فایل ‍CHANGELOG.md موجود در بستهٔ کامل و یا در این آدرس:
github.com/rastikerdar/vazirmatn/blob/master/CHANGELOG.md

و یا از طریق صفحه انتشار نسخه‌ها:
github.com/rastikerdar/vazirmatn/releases

چگونه اشکالات فونت وزیرمتن را گزارش کنم یا در مورد آن پیشنهاد بدهم؟

در صورت داشتن حساب کاربری در GitHub می‌توانید در مخزن فونت درخواست خود را به صورت یک ایشو جدید درمیان بگذارید:
https://github.com/rastikerdar/vazirmatn/issues
و یا اینکه از طریق پست الکترونیکی مندرج در فایل AUTHORS.txt به اطلاع سازنده برسانید.

چگونه فونت را در سیستم‌عامل ویندوز نصب کنم؟

فایل اصلی یا فشرده را که از صفحه اصلی فونت دریافت نموده‌اید را باز کنید، سپس در پوشهٔ fonts/ttf فایل‌ها را باز کرده و در پنجره باز شده دکمه Install را بفشارید. یا آنکه همه فایل‌های ttf را انتخاب نموده و به پوشه windows/fonts منتقل نمایید.

چرا ارقام/اعداد را به صورت عربی یا لاتین نمایش می‌دهد و فارسی نمایش نمی‌دهد؟

فونت وزیرمتن استاندارد در صورتی که ارقام را طبق استاندارد ورودی فارسی نوشته باشید به همان صورت فارسی نمایش می‌دهد. اگر شما انگلیسی یا عربی می‌بینید به این معناست که آن‌ها در هنگام نوشتن فارسی نبوده‌اند.
فارسی: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰
عربی: ١٢٣٤٥٦٧٨٩٠
لاتین: 1234567890

یک فونت استاندارد نباید چیزی غیر از اصل متن را نمایش دهد و همچنین نباید اشتباهاتِ هنگام ورود و نگارش متن را اصلاح نماید.

چرا ۱ ۲ ۳ ۷ ۸ ۹ فارسی است اما ٤ ٥ ٦ ٠ فارسی نیست؟

شکل این ارقام در عربی با فارسی متفاوت است. مثلا در عربی معمولا صفر توپُر است و در فارسی توخالی. برای فارسی بایستی اعداد با کد استاندارد فارسی نوشته شده باشند.

برایم مهم نیست که در اصلِ متن، اعداد را به صورت لاتین یا عربی نوشته‌اند. چگونه فونت وزیرمتن را مجبور به نمایش فارسی اعداد کنم؟

در حال حاضر دو راه وجود دارد:

• استفاده از فونت‌های موجود در پوشه misc/Farsi-Digits که تمامی ارقام انگلیسی و عربی آن با فارسی بازنویسی شده‌اند. اگر چه این روش استاندارد نیست اما می‌تواند مشکل شما را حل کند.
• استفاده از Stylistic Set: کافیست اگر در برنامه مورد استفاده قابلیت تنظیم Open Type Features پشتیبانی می‌شود گزینه ss01 Farsi Digits در Stylistic Sets را انتخاب کنید و یا آنکه در محیط وب از این کد css استفاده کنید:

.sample_farsi_digits {
    font-feature-settings: "ss01";
}

چرا در فونت وزیرمتن ارقام هم‌عرض نیستند؟

ارقام هم‌عرض یعنی برای مثال اندازه عرض ۱ با ۵ برابر باشد. در اینصورت عرض دو عدد زیر یکسان خواهد بود:
۱۱۱۱۱
۵۵۵۵۵
این حالت بیشتر برای گزارشات مناسب است. برای نمایش ارقام هم‌عرض کافیست اگر در برنامه مورد استفاده قابلیت تنظیم Open Type Features پشتیبانی می‌شود گزینه Tabular Numeric را انتخاب کنید و یا آنکه در محیط وب از این کد css استفاده کنید:

.sample_tabular_numbers {
    font-feature-settings: "tnum";
}

در لیبره‌آفیس از منوی Format گزینه Character را انتخاب و سپس در برگه Font دکمه Features را انتخاب نمایید. دو گزینه Stylistic Set 1 و Tabular Number برای این منظور می‌باشند.

چگونه در اینک‌اسکیپ Inkscape از امکان ارقام هم‌عرض و یا تمام ارقام فارسی استفاده کنم؟

از منوی Text گزینه Text and Font... رو انتخاب و سپس در برگه Features قسمت Numeric گزینه Tabular و یا در قسمت Feature Setting گزینه ss01 را انتخاب نمایید.

چگونه در صفحهٔ وب با استفاده از css همزمان ارقام کاملا فارسی و هم‌عرض (با عرض یکسان) داشته باشم؟

.sample_ss01_tnum {
    font-feature-settings: "ss01", "tnum";
}

فونت وزیرمتن با کدام فونت لاتین ترکیب شده است؟

با فونت Roboto از گوگل. روبوتو یک فونت آزاد و تحت مجوز آپاچی نسخه 2 منتشر گردیده است. https://github.com/googlefonts/roboto

نسخهٔ بدون حروف و علائم لاتین این فونت کجاست؟

در پوشه misc/Non-Latin قرار دارند.

چگونه فونت وزیرمتن را با فونت دلخواهم ترکیب کنم؟

برای این کار شما باید از یک نرم‌افزار ویرایشگر فونت کمک بگیرید. برای مثال می‌توانید فونت‌فورج FontForge را نصب کرده و با آن فایل وزیرمتن را باز نموده، سپس از منوی Element گزینه Merge Fonts... را برگزیده و با فونت دلخواه خودتان ادغام نمایید.

چرا در برنامه‌ای که توسعه می‌دهم بالا و پایین نوشته‌ها در مقایسه با دیگر فونت‌های لاتین تراز به نظر نمی‌رسد و باید آن را تنظیم کنم؟

این مشکل معمولا در مورد فونت‌های فارسی/عربی وجود دارد. دلیلش اینست که بخش عمده‌ای از حروف فارسی مثل «ح ر ی ...» در زیر خط کرسی یا زمینه قرار دارند و همچنین به بالا و پایین حروف، اِعراب را هم باید اضافه کرد. در نتیجه حروف فارسی غالبا به فضای بیشتری نسبت به حروف لاتین برای نمایش احتیاج دارند. اما برای آن دسته از کسانی که نیاز به نسخه کوتاه دارند نسخهٔ دیگری در پوشه UI بسته قرار گرفته است که دارای ارتفاع کمتری می‌باشد.

نسخه UI چیست؟

در این نسخه از ارتفاع فونت کاسته شده است تا اختلاف ارتفاع بین لاتین و فارسی کم شود. این نسخه برای افرادی مناسب است که نیاز به چنین حالتی در رابط کاربری User Interface برنامه‌ها دارند.

چگونه می‌توانم در میزکارهای مبتنی بر Fontconfig (بیشتر سیستم عامل‌های Unix-like)، فونت پیش‌فرض را وزیرمتن قرار دهم؟

با پیکربندی Fontconfig می‌توانید فونت‌های پیش‌فرض میزکار را تعیین کنید. این یک نمونه پیکربندی از پیش انجام شده است که در سطح کاربر، فونت پیش‌فرض میزکار را وزیرمتن قرار می‌دهد. می‌توانید با اصلاح این پیکربندی، فونت‌های لاتین دلخواه را در کنار فونت وزیرمتن استفاده کنید. در این پیکربندی، فونت‌های Vazirmatn(نسخه‌ی UI فونت Vazirmatn بدون حروف لاتین) و Vazir Code WOL (فونت Vazir Code بدون حروف لاتین) در کنار چند فونت لاتین مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

~/.config/fontconfig/fonts.conf

<?xml version='1.0'?>
<!DOCTYPE fontconfig SYSTEM 'fonts.dtd'>
<fontconfig>
  <match target="font">
    <edit mode="assign" name="antialias">
      <bool>true</bool>
    </edit>
    <edit mode="assign" name="embeddedbitmap">
      <bool>false</bool>
    </edit>
    <edit name="autohint" mode="assign">
      <bool>true</bool>
    </edit>
    <edit mode="assign" name="hinting">
      <bool>true</bool>
    </edit>
    <edit mode="assign" name="hintstyle">
      <const>hintslight</const>
    </edit>
    <edit mode="assign" name="lcdfilter">
      <const>lcddefault</const>
    </edit>
    <edit mode="assign" name="rgba">
      <const>rgb</const>
    </edit>
  </match>
  
  <!-- Default sans-serif font -->
  <match target="pattern">
    <test qual="any" name="family"><string>sans-serif</string></test>
    <edit name="family" mode="prepend" binding="same"><string>Vazirmatn UI NL</string></edit>
    <edit name="family" mode="append" binding="same"><string>DejaVu Sans</string></edit>
  </match>

  <!-- Default serif fonts -->
  <match target="pattern">
    <test qual="any" name="family"><string>serif</string></test>
    <edit name="family" mode="prepend" binding="same"><string>Vazirmatn UI NL</string></edit>
    <edit name="family" mode="append" binding="same"><string>DejaVu Serif</string></edit>
  </match>


  <!-- Default monospace fonts -->
  <match target="pattern">
    <test qual="any" name="family"><string>monospace</string></test>
    <edit name="family" mode="prepend" binding="same"><string>Vazir Code WOL</string></edit>
    <edit name="family" mode="append" binding="same"><string>Inconsolata</string></edit>
  </match>


  <!-- Fallback fonts preference order -->
  <alias>
    <family>sans-serif</family>
    <prefer>
      <family>Vazirmatn UI NL</family>
      <family>Roboto</family>
    </prefer>
  </alias>

  <alias>
    <family>serif</family>
    <prefer>
      <family>Vazirmatn UI NL</family>
      <family>DejaVu Serif</family>
    </prefer>
  </alias>

  <alias>
    <family>monospace</family>
    <prefer>
      <family>Vazir Code WOL</family>
      <family>Inconsolata</family>
    </prefer>
  </alias>

</fontconfig>